Kur’an'da adı geçen altın sıvı: Zeytinyağı

“İnsan yediklerine baksın.Biz suyu bol bol yağdırdık. Sonra toprağı yardıkça yardık.Ondan taneler, üzümler, sebzeler, zeytinler, hurmalar, bol ağaçlı bahçeler, meyveler, otlaklar bitirdik:Sizin ve hayvanlarınızın yararlanması için.”(Abese, 24-32)

Zeytinyağı binlerce yıldır Akdeniz ülkelerinde yetişir ve tüketilir. Zeytin ağacı oldukça uzun süre yaşar; hatta bazı türlerinin 2000 yıl kadar ayakta kaldığı söylenir.Hemen hemen her şeyinden faydalanılır. Kerestesi yumuşak olduğundan el oyması hediyelik eşya yapımında tercih edilir.Karasu denen atık sıvısı ile kültür mantarı, posasından ise yakıt ve gübre üretimi yapılır.

TARİHTE ZEYTİN

Eski Yunan ve Roma’da zeytin ağacı kutsal kabul ediliyordu. Zafer ve barışın sembolü olarak biliniyordu.İncil ve Tevrat’ta da anılan zeytin Kur’an-ı Kerîm’de beş surede geçer. Allah’ın (cc) ihsan ettiği çeşitli nimetler zikredilirken nar ve üzümle birlikte yer alması manidardır. Mü’minun ve Nur suresinde zeytinyağı da özellikle mübarek (bereketli) kelimesi ile belirtilmektedir.

İÇERDİĞİ KİMYASALLAR

Zeytinyağı esansiyel yağ asitlerince oldukça zengindir. Bunlar vücutta üretilemeyen ve her gün alınması gereken yağlardır. Omega-3 ve Omega-6 yağ asitlerinin birbirine oranı dengeli haldedir.A, D, E ve K vitaminleri, bitki sterolleri ve vücutta aktif görev alan birçok doğal madde de içerir. Kuvvetli antioksidan, iltihap önleyici etki gösteren bu maddeler sızma zeytinyağına has acımsı tadı ve kokuyu verir. Aslında zeytinyağındaki en etkili ve önemli kimyasallar ilk sıkılma sırasında alınan ve rafine edilmemiş yağda bulunur. Rafine edilme aşamalarında yağdaki aktif maddeler bozulmaya uğrar veya posa ile birlikte atılır.

SAĞLIK İÇİN FAYDALARI

İçerdiği yağ asitleri ve steroller sayesinde kalp sağlığı ve kolesterol düzeyini dengede tutmaya yardımcı olur. Kan pıhtılaşmasının engellenmesinde, yüksek tansiyonda ve iltihaplarda faydalıdır. Yapısındaki fenoller damar esnekliğinin artmasına sebep olur.

Yapılan bir araştırmada her sabah fenol içeren sızma zeytinyağı tüketenlerde damar esnekliğinin daha fazla olduğu anlaşılmıştır. Damar esnekliği bozuk olanlarda kalp krizi ve felç geçirme riski artmaktadır.

Kendisi de yağ olmasına karşın kandaki yağ ve kolesterol oranları üzerine olumlu etkiler yapar; total kolesterolü düşürürken iyi kolesterolü (HDL) de yükseltir. Tansiyonu düşürmede ve kan pıhtılaşma riskinin azaltılmasında da faydalıdır. Zeytinyağının günlük olarak geleneksel tarzda kullanıldığı Akdeniz ülkelerinde ve özellikle Girit adasında kalp hastalıkları sıklığı daha azdır.

Birçok çalışmada safra asitleri salınımını düzenlediği ve bu yolla bağırsaklar üzerine olumlu etki yaptığı görülmüştür. Bağırsakları düzenli çalışan kişilerde kolon kanseri görülme ihtimali de azalmış olur.

Yine içindeki sterol, hidroksitrosol, lignanatlar ve terpenoidler sayesinde kansere karşı koruyucu ve antioksidan etki gösterdiği anlaşılmıştır. Bu maddeler göğüs kanseri gelişmesinde rol oynayan HER2 genini inaktif hale getirir ve kansere dönüşebilecek hücrelerin yok edilmelerini sağlar.

Zeytinyağındaki bitki sterolleri kan şekerini düşürerek pankreastan insülin salınımını dengeler. Böylece zamanla dokularda insülin direnci gelişmesini engeller. Sabahları alınmaya devam edildiğinde kabızlığa iyi gelir.

Büyümede, kemik ve beyin gelişiminde vazgeçilmez yararları vardır. Özellikle beyin ve sinir hücrelerinin en önemli yapıtaşlarından olan kolesterol ve esansiyel yağ asitlerini içerdiğinden bu dönemde muhakkak alınmalıdır. Sütten kesilme döneminde anne sütüne yakın bir yağ oranına sahip olduğundan büyümenin yavaşlamaması için tüketilmelidir.

Lokal olarak deri üzerine sürüldüğünde besleyici ve mikrop öldürücü etki yapar. Karanfil yağı ile karıştırılarak ağrılı bölgeler ovulduğunda eklem ve kasları yumuşatır, ağrıları dindirir. Biberiye yağı ile karıştırıldığında kas kramplarına iyi gelir.

Zeytinin yaprakları da çok faydalıdır. Kuvvetli antibiyotik, mantar ve virüs öldürücü etkilidir. Bu sayede soğuk algınlığı ve gripte kullanılabilir. Yağı gibi kolesterol ve şeker düzeyini düzenlemeye sebep olur.

Her şeyde olduğu gibi zeytinyağı kullanımında da orta yolu takip etmek faydalı olacaktır. Sonuçta yararlı maddeler içerse de kendisi de yağ olduğundan günlük ihtiyaçtan fazla alınması ile kilo artışı kaçınılmaz olur.

Kaynaklar

1- Kur’an-ı Kerîm: En’am, 99-141; Nahl, 11; Mü’minun, 20; Nur, 35; Abese, 27-32.

2- University of Maryland Medical Center: http://www.umm.edu/medref/ 

Dr. Elif Tuzcu-Zafer Dergisi